Ramazan ayı yaklaşıyor ve bizler de büyük bir heyecanla mukabele takip edeceğimiz hocaları araştırıyoruz. Mukabele okuyacak hocanın , makamları bilen, sesi güzel olan bir hoca olmasını mı tercih etmeliyiz?
Öncelikle makam nedir Kur’an’ı makamlı okumak gerekir mi? Makam dersi almalı mıyız?
Bu konuları araştıralım.
Makam kelimesi Arapça bir kelimedir. Sözlükte; makam ve mukam( مَقامُّ ,مُقام) olarak ,farklı şekillerde ve manalarda gelir.
Oturulan yer, İbrahim aleyhisselamın makamı dediğimizde ayağını koyduğu yerdir, hacca ve umreye gidenler bilir.
Bir de mukam vardır ki musikideki ses tabakalarını eğiten ilimdir.
Müzisyenlerin tarihi kitabında; ” Uygurların on iki makamı 16.yüzyılda sistemleştirilip, derlenmiştir. Bu makamlar çeşitli bölgelere yayılmıştır. Bu makamlar musiki makamları olup, şarkı ve ilahiler bu makamlarla okunur.
Kur’an’ı, bu makamlarla mı okumalıyız? Bu konuda Müzzemmil suresi 4.âyette Rabbimizin buyruğunu “Kur’an’ı ağır ağır, tane tane oku” olarak tercüme edilen, tertil kelimesini, İmam Ali kerremallahu veche ; “harflerin, mahreç ve özelliklerini, tecvit kurallarını bilerek okumadır” diye tarif etmiştir.
Yine Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellemin Buhari’de geçen; “Kur’an’ı tegannî ile okumayan kimse bizden değildir” hadisindeki, teganni kelimesini hadisçiler açıklarken bunun; “Kur’an’ı güzel sesle okumak” olduğu söylenmiştir. “Sesi çok güzel olmayanların da ellerinden geldiği kadar seslerini güzelleştirmeye çalışmaları, Kur’an’ı en güzel şekilde okumaya gayret etmeleri gerekir” denilir.
Tegannî, aynı zamanda, kaide ve kurallarına, tecvidine uygun olarak okumak manasını da ihtiva eder.
Asrımızın kıraat âlimlerinden Eymen Suveyd hocamız; Kur’an’ın günümüzde adları bilinen musiki makamlarıyla okumanın uygun olmadığını, bu makamlarla okuyanların her ne kadar tecvit kurallarına dâhi uysalar, bu makam ve sesin Kur’an’ı dinleyenleri etkileyip, onların ses ve makamda takılıp kalmalarına ve mananın özüne inmelerine engel olacağını, onları sadece ses güzelliğinin içinde kaybolma durumuna iteceğini belirterek bu durumun yanlış olduğunu bize bildirir.
Yine Arap fetva kurulu da bu konuda: “Eğer bir kişi içinden geldiği gibi Kur’an okusa ve okuduğu bu makamın herhangi bir makama benzediğini biri gelip ona bildirse, kendisi bu konuyu kastetmez, bu ilimle ilgili de ders almadıysa, bu durumda bir sakınca olmaz, kendisini zorlar da bu makamlarla okumaya çalışırsa bu durum caiz değildir” denilmiştir.
Za’dül Mead kitabında, İbn Kayyım şöyle der: “Selefi Salihin asla Kur’an’ı bu musiki makamlarla okumadılar, onlar sadece seslerini güzelleştirdiler.”
İbni Kesir ‘de , tefsirinde der ki; ” Sesi güzelleştirmek, âyetlerin manasını düşünmek, huşu içinde okumaya çalışmaktır asıl hedef.”
İmam Gazali’ye göre de Kur’an okumak, şu şekilde olmalıdır; “Kur’an’ı Kerim’i hakkıyla okumak demek dil, akıl ve kalbin müştereken okuması demektir.”
Dil, mahârici hurufuna riayet ederek ağır ağır okur, akıl manalarını düşünür; kalb ise onun emir ve yasaklarından tesir alarak kendine çeki düzen verir. Yani lisan okur, akıl tercüme eder, kalb ders alır “.
Eğer bu kurallara dikkat edersek, ses ve makam ile kendimizi zorlamak yerine manalarını düşünerek okursak, üzerimize sekinenin ve Rahmetin indiğini hissederiz.
Araf suresi 204.âyeti de uygulamış olmanın huzuru doğar içimizde.
“Kur’an okunduğu zaman susun kulak verin. Umulur ki merhamet görürsünüz, Allah’ın Rahmetine erersiniz.”
Allah azze ve celle hepimizi hakkıyla Kur’an okuyanlardan, Rahmete erenlerden eylesin.
Ramazan’da bu duygularla hatim dinleyip, bu ruhla hatim okuyalım.
Kur’an’ın kendisine mahsus özel bir edası vardır. Gelin tecvit kurallarını iyice öğrenelim ve Kur’an’ı gönül makamımızla okuyalım.
Selâm ve dua ile.

Sevgi Yağcıoğlu

NOT: Arzu edenler daha geniş bilgi için bu linkten faydalanablir – https://kuran-ikerim.org/kuran-tilavetinde-temsil