Sözlükte “korkmak; saygı duymak, tazim göstermek” anlamlarına gelen recb kökünden türeyen “recep” kelimesi saygı duyulan ve savaşmanın haram kabul edildiği dört aydan birinin adı olup dinî gelenekte önemli yeri olan üç ayların ilkidir. Recep ayının haram aylardan biri olmanın ötesinde bir üstünlüğünün olup olmadığı âlimler arasında tartışılmıştır. Kaynaklarda Recep ayının faziletine ve bu aya mahsus ibadetlere dair çok sayıda rivayet yer almaktadır. Klasik literatürde bu rivayetleri derleyen müstakil eserler mevcuttur. Ancak hadis âlimleri bunların büyük çoğunluğunun uydurma, önemli bir kısmının da zayıf olduğunu bildirmiştir. Hz. Peygamber’in Recep ayı girdiğinde, “Allahım, Recep ve Şaban’ı bize mübarek kıl ve bizi Ramazan‘a ulaştır!” şeklinde dua ettiği yönündeki rivayet (Müsned, I, 259; Ebû Nuaym, VI, 269) zayıf hadisler içinde yer almakla birlikte bu ayın faziletiyle ilgili en çok güvenilen rivayetlerden biri kabul edilir.
Recep ayına mahsus ibadetler içinde en çok tartışılanı bu ayda oruç tutma meselesidir. Esasen belirli günler dışında her zaman oruç tutulabileceği ve haram aylardan biri olarak Recep ayının bir özelliği olduğu kabul edilmektedir. Nitekim haram aylarda oruç tutmayı teşvik eden hadisler bulunmaktadır (Ebû Dâvûd, “Ṣavm”, 55; İbn Mâce, “Ṣıyâm”, 43). İbn Ömer ve Hasan-ı Basrî gibi sahâbî ve tâbiîlerin haram ayların tamamında oruç tuttukları rivayet edilir.
Recep ayının ilk cuma gecesi müslüman toplumların dinî kültüründe Regaib Kandili olarak kutlanır. Hadis âlimleri bu gecenin Regaib diye adlandırılmasının ve bu gecede kılınması âdet haline gelen Regaib namazıyla ilgili rivayetlerin mevzû (asılsız) olduğu hususunda birleşmektedir. Buna rağmen İbnü’s-Salâh ve Ali el-Kārî gibi âlimler bu geceyi vesile ederek ibadet, dua, zikir ve hayırlı işlerle meşgul olmayı faydalı görmüştür. Recep ayında kutlanan gecelerden biri de Miraç gecesidir. Miraç hadisesinin gerçekleşme tarihiyle ilgili farklı rivayetler bulunmakla birlikte Müslümanların çoğunluğu miracı Recep ayının 27. gecesinde kutlamaktadır.(1)
Peygamber (sallâllâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyururlar:
“Bu Recep ve Ramazan ayları arasında öyle faziletli bir aydır ki, insanların çoğu bundan gafildir. Bu öyle bir aydır ki, ameller, âlemlerin Rabbine bu ayda yükseltilir. Bu nedenle ben de oruçlu iken amellerimin yükseltilmesini severim.” (Nesai, Savm, 70.)
Bu hadisi şerif bize, Recep ayında insanların fazla oruç tuttuğunu bildirmektedir. Bu hadis Şaban ayı ile ilgili olarak zikredilen hadislerin arasında yer alır ama Recep ayı hakkında ve Recep ayı orucu ile ilgili bilgi vermektedir, hadis uleması insanların Şaban ayından gafil yani bu konuda bilinçsiz olduklarını bildiren hadisin aynı zamanda, Recep ayı orucunun da çokça tutulduğunu açıkladığını ifade etmektedir.
Recep ayının fazileti ve bu ayda oruç tutulması hakkında rivayet edilen sahih bir hadis sadece bu hadistir. Bu konuda rivayet edilen ve bir gün tutarsan şu kadar sevap kazanırsın gibi başlayan hadislerin hepsi asılsız, uydurma rivayetlerdir.
“Sünnette Rasûlullah’ın (sallallahu aleyhi ve sellem) bu ayın tamamını oruçlu geçirmiş olmaması, bu ayın tamamını oruçlu geçirmek isteyenler için engel bir durum teşkil etmez, gücü yeten arzu ederse tamamını tutabilir” görüşünü savunan âlimler çoktur.
İslamiyet’te; orta yollu davranmak, nefse fazla yüklenmeden ibadetlere devam etmek makbul görülür. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) buyurdu ki : “Amellerin Allah Teâlâ’ya en sevimli olanı, az da olsa devamlı yapılanıdır.” (Müslim, Müsâfirîn, 218)
Buna rağmen; Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem), bazı sahabelere; bir gün oruç tutup bir gün iftar etme ruhsatını vermiştir.
Senenin oruç tutulması haram olan beş günü hariç ki bu günler Ramazan Bayramı’nın 1. günü ile Kurban Bayramı’nın dört günüdür, tüm seneyi oruçlu geçiren salih ve âbid kullar olmuştur.
Recep ayının tümünü oruçlu geçiren birine; “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem), Recep ayının tümünü oruçlu geçirmedi” diyerek, bunun yanlış olduğunu söylemek, yanlış bir fıkıh bilgisi aktarmak olur.
Bazı kişiler, bu konuda hadis yok, böyle yapılması haramdır, diyerek kolayca hüküm verebiliyorlar, ancak hayır, iyilik kapısı herkes için açıktır, arzu eden ,gücü yettiği ölçüde bu hayırlarını çoğaltır.
Allah Azze ve Celle Recep ayında oruç tutmak isteyen, gücü yeten, tüm müminlere bu güzel fırsatı versin.
Uydurma rivayetlere dalmadan sevabını Allah’tan umarak, hayırla, oruç ibadeti ile bu ayı geçirme imkânı versin.
Recep ayımız mübarek olsun, hayırla, sağlıkla Ramazana ulaşmak duasıyla…
Derleyen:
Sevgi Yağcıoğlu
26.01.2024 Cuma
14 Recep 1445
Kaynaklar
1/ TDV İslâm Ansiklopedisi’